Τι σημαίνει άρθρωση;
Άρθρωση είναι η διαδικασία εκείνη σύμφωνα με την οποία οι ήχοι που παράγονται από τις φωνητικές χορδές και στη συνέχεια με τη συνδρομή των υπολοίπων οργάνων της φώνησης, δηλαδή της γλώσσας, της κάτω γνάθου, της μαλθακής υπερώας και των χειλιών, μετατρέπονται σε φθόγγους, συλλαβές και λέξεις. Οποιοδήποτε δυσλειτουργία σε κάποιο από τα παραπάνω όργανα, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στην άρθρωση και να επηρεάσει την γλωσσική ευκρίνεια των ατόμων αυτών σε διάφορους βαθμούς.ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ
1-6 μηνών. Το παιδί προφέρει όλα τα φωνήεντα καθώς και τα λαρυγγικά σύμφωνα κ, γ, χ, γκ, ελέγχει το ύψος και τη δύναμη της φωνής του ενώ δυναμώνουν ο λάρυγγας, ο φάρυγγας και ελέγχεται ο μηχανισμός της αναπνοής.7-12 μηνών. Το παιδί προφέρει τα χειλικά μ, π, μπ , και τα οδοντικά τ, ν , ντ.
13-23 μηνών. Το παιδί προφέρει 50 λέξεις, χρησιμοποιεί την προσωπική αντωνυμία –εγώ- και την κτητική αντωνυμία –δικό μου-. Χρησιμοποιεί πρόταση δύο λέξεων.
2-3 ετών. Το παιδί προφέρει 2/3 συμφώνων , 1/2 των διπλών συμπλεγμάτων και το 1/3 τριπλών συμπλεγμάτων.
4-5 ετών. Το παιδί προφέρει 80% συμφώνων, 70% των διπλών συμπλεγμάτων και 60% τριπλών συμπλεγμάτων.
Διαταραχές στην άρθρωση
Οι δυσκολίες αυτές συχνά εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να γίνουν μακροχρόνιες. Το παιδί αδυνατεί να σχηματίσει και να εκφέρει φθόγγους του φωνολογικού συστήματος της μητρικής του γλώσσας . Συγκεκριμένα μιλώντας για διαταραχές της άρθρωσης εννοούμε τα συνεχή και συστηματικά λάθη των κινήσεων που απαιτούνται για την προφορά των φθόγγων τα οποία χωρίζουμε σε τρείς βασικές κατηγορίες: αντικαταστάσεις, παραλείψεις και παραφθορές. Σαφώς επηρεάζεται η διαύγεια και η σαφήνεια της ομιλίας του παιδιού, παρ' όλο που οι εκφραστικές και αντιληπτικές του ικανότητες είναι φυσιολογικές. Διακρίνουμε μεταξύ αντιληπτικού τύπου και κινητικού τύπου διαταραχών της άρθρωσης.Παραδείγματα:
το παιδί που αντικαθιστά το «σ» με το «θ», π.χ. «θούπα» αντί «σούπα»
το παιδί που αντικαθιστά το «ρ με το «λ, π.χ. «νελό» αντί «νερό»
το παιδί που αντικαθιστά όλους του πίσω ήχους με μπροστινούς, π.χ. όλα τα «κ» τα παράγει ως «τ», όλα τα «χ» τα παράγει ως «τ» κτλ
το παιδί που απλοποιεί ή απαλείφει ήχους, π.χ. «κούπα» αντί «σκούπα», «άζω» αντί «βάζω»
το παιδί που αντιμεταθέτει ή αντιστρέφει ήχους ή συλλαβές σε λέξεις, π.χ. «σκάδερφο» αντί «ξάδερφο», «καπέτο» αντί «πακέτο», «καλημοπάρδαλη» αντί «καμηλοπάρδαλη»
Τα προβλήματα συνήθως περιλαμβάνουν:
-Δομικές ανωμαλίες, όπως για παράδειγμα, σχιστό χείλος και ουρανίσκο.
-Ορθοδοντικές ανωμαλίες, όπως για παράδειγμα, προεξέχουσα άνω οδοντοστοιχία, περιορισμένου μεγέθους κάτω σιαγόνα ή μικροσκοπική υπερώα.
-Νευρολογικές ανωμαλίες, όπως για παράδειγμα, διαταραχή στην άρθρωση, με περιορισμένες κινήσεις στη γλώσσα και στα χείλη. Το τελευταίο μπορεί να αποτελεί μεμονωμένο χαρακτηριστικό μιας νευρολογικής ανωμαλίας ή να συνδέεται με μια γενικότερη νευρολογική διαταραχή, όπως ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλική παράλυση. Τέλος, οι δυσκολίες στην άρθρωση μπορεί να οφείλονται και σε ένα τραυματισμό στο κεφάλι ή σε τραύματα στο πρόσωπο ή σε δυσπραγία, όπου είναι δύσκολος ο έλεγχος των διαφόρων κινήσεων.
Σε κάθε περίπτωση προβλήματος στην άρθρωση, κρίνεται απαραίτητη η προφορική αξιολόγηση από ένα λογοθεραπευτή, ο οποίος μπορεί να συμβουλευτεί ένα χειρούργο ωτορινολαρυγγολόγο ή ένα ορθοδοντικό και να συστήσει την κατάλληλη εναλλακτική επικοινωνία. Σκοπός της λογοθεραπείας είναι, μέσω συγκεκριμένων τεχνικών και μεθόδων, να εμφανίσει το φθόγγο που υπολείπεται να εξασκήσει και, εν συνεχεία, να αυτοματοποιήσει τις κινήσεις εκείνες του συστήματος της ομιλίας, οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες γίνονται υποσυνείδητα, όπως και τη βελτίωση της ακουστικής διάκρισης των φθόγγων για τη γρηγορότερη κατανόηση και σωστότερη αναπαραγωγή τους. Είναι εύκολα κατανοητό ότι δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τις διαταραχές του λόγου και της ομιλίας, η εφαρμογή όμως εξατομικευμένου και στοχευμένου προγράμματος λογοθεραπείας συμβάλλει στην αποκατάσταση των δυσκολιών και στην πρόληψη των επιπτώσεων.
Καλυψώ Τίγκα
Λογοθεραπεύτρια
